บทคัดย่อ
การใช้กระบวนการทางกฎหมายเพื่อปกป้องและคุ้มครองเยาวชนไม่ให้เข้าถึงผลิตภัณฑ์ยาสูบได้โดยง่ายเป็นหนึ่งในภารกิจสำคัญระดับชาติ ซึ่งที่ผ่านมามีข้อเท็จจริงบ่งชี้ว่ายังไม่ประสบผลสำเร็จเท่าที่ควร การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อทบทวนจุดอ่อนและนำเสนอข้อเสนอเพื่อปฏิรูปกฎหมายการจำกัดการเข้าถึงผลิตภัณฑ์ยาสูบของเยาวชนไทย ระเบียบวิธีศึกษาใช้วิธีการทบทวนวรรณกรรมโดยรวบรวมจากงานวิจัยและบทความวิชาการที่เกี่ยวข้อง ทั้งในประเทศและต่างประเทศที่มีการตีพิมพ์เผยแพร่ หรือผลิตไว้ตั้งแต่ปีค.ศ. 1990 ถึง ค.ศ. 2015 ในฐานข้อมูล Cochrane Tobacco Addiction Group, PubMed, Thailist และ google ผลการศึกษา พบว่า ประเทศไทยมีความจำเป็นที่จะต้องปฏิรูปกฎหมายการจำกัดการเข้าถึงผลิตภัณฑ์ยาสูบของเยาวชนใน 2 ประเด็น คือ 1) เนื้อหาของกฎหมายบางส่วนยังไม่เท่าทันต่อกลยุทธ์ทางการตลาดใหม่ๆ ของบริษัทยาสูบและพฤติกรรมการจำหน่ายผลิตภัณฑ์ยาสูบของผู้ประกอบการรายย่อย และ 2) กระบวนการบังคับใช้กฎหมายยังไม่มีประสิทธิผล โดยมีข้อเสนอเพื่อการปฏิรูปกฎหมายใน 2 ส่วน คือ 1) การปรับปรุงเพิ่มเติมเนื้อหาของกฎหมายในพระราชบัญญัติ 2 ฉบับ คือ 1.1) พระราชบัญญัติควบคุมผลิตภัณฑ์ยาสูบ พ.ศ. 2535 ส่วนที่เพิ่มเติมได้แก่ (1) ห้ามใช้สื่อโฆษณาทางอ้อมและห้ามบริษัทฯ สร้างภาพลักษณ์ที่ดีต่อสังคมทุกรูปแบบ (2) ห้ามแบ่งจำหน่ายบุหรี่เป็นมวนหรือเป็นซองขนาดเล็ก (3) กำหนดให้ใช้บรรจุภัณฑ์ผลิตภัณฑ์ยาสูบแบบเรียบ และ (4) กำหนดโครงสร้างและอำนาจหน้าที่ขององค์กรรัฐ ที่จะดำเนินมาตรการควบคุมการบริโภคยาสูบในระดับจังหวัดอย่างชัดเจนเป็นรูปธรรม และ 1.2) พระราชบัญญัติยาสูบ พ.ศ. 2509 ส่วนที่เพิ่มเติมได้แก่ การจำกัดจำนวนและทำเลที่ตั้งของร้านค้าบุหรี่ในชุมชนและโดยรอบสถานศึกษา และ 2) การพัฒนากระบวนการบังคับใช้กฎหมายให้มีประสิทธิผล ได้แก่ 2.1) การพัฒนาระบบฐานข้อมูลเกี่ยวกับร้านค้าผลิตภัณฑ์ยาสูบให้ครบถ้วนและเป็นปัจจุบัน 2.2) การพัฒนามาตรการบังคับใช้กฎหมายให้มีประสิทธิผล และ 2.3) การพัฒนากระบวนการมีส่วนร่วมของชุมชนในการแก้ไขปัญหาการเข้าถึงผลิตภัณฑ์ยาสูบของเยาวชน
บทคัดย่อ
The use of legal process to protect and prevent the Thai youth from easily accessing to tobacco is one
of the important missions at the national level. In the past, some facts indicate failure. This article aims to
review the weakness and to present proposals for reform the laws for restriction of access to tobacco
among youth in Thailand. Using the literature review of research and article related to both domestic and
foreign that published or produced since 1990 to 2015 in databases, Cochrane Tobacco Addiction Group,
PubMed, Thailist and google.This study found that Thailand needed to reform limiting youth access to tobacco laws on two
issues. First) the content of the law is not up to date with the new marketing strategy of the tobacco
companies and sale behavior of tobacco retailer, and second) the law enforcement is ineffective. Two
reforms related to tobacco laws are proposed. First, amendments of 2 Acts: 1.1) The Tobacco Production
Control Act B.E. 2535: (1) changing the definition of the term “advertisement” and issuing additional laws
on prohibiting all types of indirect advertisement of tobacco, (2) prohibiting sales of individual cigarette
or in small packages, (3) demanding plain packaging practice of tobacco product, and (4) identifying
provincial authority to control tobacco at provincial level. 1.2) The Tobacco Act B.E. 2509: to limit the
number and location of the tobacco retailers in the community and near schools. Second, strengthen law
enforcement: 2.1) developing the database of tobacco retailers, 2.2) developing the measures that enforce
law more effectively, and 2.3) developing the community participation in solving the problem of easy
access to tobacco among the youth.
