กระบวนการทางนโยบายและความสำเร็จในการเพิ่มชุดสิทธิประโยชน์ของระบบหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ : กรณีการปลูกถ่ายตับในเด็กที่มีภาวะท่อน้ำดีตีบตัน

Abstract

สิทธิประโยชน์บริการสาธารณสุขภายใต้ระบบหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ ครอบคลุมบริการอย่างรอบด้าน อย่างไรก็ตาม มีบริการบางอย่างที่ไม่ครอบคลุม (negative list) ซึ่งการปลูกถ่ายอวัยวะเป็นหนึ่งในรายการที่ไม่ครอบคลุมในสิทธิประโยชน์และเป็นการรักษาที่มีค่าใช้จ่ายสูง รวมทั้งการปลูกถ่ายตับในเด็กด้วย ตั้งแต่ ปี พ.ศ. 2554 เป็นต้นมา การปลูกถ่ายตับในเด็กได้รับการอนุมัติให้บรรจุในชุดสิทธิประโยชน์ภายใต้ระบบหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ การเสนอเรื่องเข้าสู่กระบวนการตัดสินใจเชิงนโยบายมาจากการมีส่วนร่วมจากทุกภาคส่วนทั้งประชาชน ผู้ให้บริการ และนักวิชาการ จนนำไปสู่การพัฒนาข้อเสนอที่มีข้อมูลเชิงประจักษ์ประกอบการตัดสินใจเชิงนโยบาย ประกอบด้วย การประเมินความจำเป็นด้านสุขภาพ ความคุ้มค่าในการลงทุน การคาดการณ์งบประมาณระยะยาว และความพร้อมของระบบบริการที่จะรองรับการจัดบริการดังกล่าว บทความนี้กล่าวถึงกระบวนการนโยบายด้านสุขภาพ (health policy process) ในการเพิ่มบริการการรักษาโรคที่พบน้อยและมีค่าใช้จ่ายสูงเข้าเป็นสิทธิประโยชน์ภายใต้ระบบหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ เพื่อบรรลุเป้าหมายสำคัญคือทำให้ผู้ป่วยได้รับบริการที่จำเป็นและปกป้องครัวเรือนมิให้ล้มละลายจากภาระค่ารักษาพยาบาล ภายใต้เงื่อนไขบริการสุขภาพที่รัฐสามารถจ่ายได้และมีความคุ้มค่าในการลงทุน และปัจจัยที่ส่งผลต่อความสำเร็จของการจัดทำข้อเสนอที่มีหลักฐานเชิงประจักษ์และตอบโจทย์ตามเกณฑ์การลงทุนด้านสุขภาพของประเทศ นำไปสู่การตัดสินใจเชิงนโยบาย รวมทั้งปัจจัยที่ส่งผลต่อความเป็นไปได้ในการแปลงนโยบายไปสู่การปฏิบัติ