สถานการณ์การเข้าพักรักษาตัวในโรงพยาบาลและการมีผู้ดูแลในขณะพักฟื้นของผู้สูงอายุในประเทศไทย

Abstract

สัดส่วนผู้สูงอายุในประเทศไทยเท่ากับร้อยละ 16 ของประชากรทั้งหมดในประเทศ เฉพาะผู้สูงอายุที่ต้องเข้ารับการรักษาพยาบาลนั้น เมื่อจำหน่ายออกจากโรงพยาบาล ส่วนใหญ่ต้องการความช่วยเหลือในกิจวัตรประจำวัน การศึกษานี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสถานการณ์การเข้าพักรักษาตัวในโรงพยาบาลและการมีผู้ดูแลในขณะพักฟื้นของผู้สูงอายุในประเทศไทย โดยพิจารณาทั้งด้านสิทธิการรักษา เศรษฐฐานะ และขนาดครัวเรือน กลุ่มตัวอย่างคือผู้สูงอายุที่มีอายุ 60 ปีขึ้นไป วิเคราะห์ข้อมูลจากการสำรวจอนามัยและสวัสดิการ พ.ศ. 2558 โดยการถ่วงน้ำหนักตามระเบียบวิธีทางสถิติ เพื่อเป็นตัวแทนประชากรทั้งประเทศ ผลการศึกษาพบว่า ผู้สูงอายุจำนวน 706,183 คน (ร้อยละ 7 ของประชากรผู้สูงอายุทั้งหมด) เข้ารับการรักษาเป็นผู้ป่วยใน ในช่วง 1 ปีก่อนหน้าและมีสัดส่วนการเข้ารับการรักษาสูงกว่ากลุ่มอายุอื่นๆ (วัยเด็กร้อยละ 3.5 และวัยรุ่น/ผู้ใหญ่ร้อยละ 4.5) โดยภาพรวม กลุ่มผู้สูงอายุมีจำนวนวันนอนโรงพยาบาลเฉลี่ย 5.98 วันต่อคน และจำนวนวันนอนพักฟื้นที่ที่พักอาศัย 13.06 วันต่อคน ในจำนวนผู้สูงอายุที่เข้ารับการรักษาเป็นผู้ป่วยในทั้งหมด พบว่าเป็นกลุ่มผู้มีสิทธิหลักประกันสุขภาพร้อยละ 81.4 ในขณะที่สิทธิสวัสดิการรักษาพยาบาลข้าราชการมีร้อยละ 17.2 กลุ่มผู้มีสิทธิหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้าที่เข้ารับการรักษาส่วนใหญ่เป็นผู้ที่อยู่ในกลุ่มระดับเศรษฐฐานะต่ำที่สุด แตกต่างจากผู้ป่วยสิทธิสวัสดิการรักษาพยาบาลข้าราชการซึ่งมีการเข้ารับการรักษาแบบผู้ป่วยในมากที่สุด คือ กลุ่มที่มีระดับเศรษฐฐานะสูงที่สุด ในสิทธิการรักษาทุกประเภท พบว่าจำนวนวันนอนพักฟื้นที่ที่พักอาศัยเฉลี่ยต่อคนของกลุ่มผู้สูงอายุที่มีระดับเศรษฐฐานะต่ำถึงต่ำสุด มีแนวโน้มสูงกว่ากลุ่มที่มีระดับเศรษฐฐานะที่สูงกว่า ผู้ป่วยสูงอายุที่ไม่มีผู้ดูแลในระหว่างพักฟื้นที่ที่พักอาศัยมีร้อยละ 17.7 ของผู้ป่วยสูงอายุแบบผู้ป่วยในทั้งหมด และส่วนใหญ่เป็นผู้ป่วยสิทธิหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้าที่มีระดับเศรษฐฐานะต่ำสุดและมีครัวเรือนขนาดเล็ก (1-2 คน) ร้อยละ76 ของกลุ่มผู้ป่วยสูงอายุทั้งหมด ระบุว่ามีคนในครอบครัวดูแล แต่ผู้ป่วยกลุ่มดังกล่าวส่วนใหญ่จัดอยู่ในกลุ่มที่มีเศรษฐฐานะต่ำสุด และมีสัดส่วนของผู้ป่วยในกลุ่มที่มีครัวเรือนขนาดเล็กมากที่สุด ผลการศึกษาสะท้อนให้เห็นถึงความจำเป็นที่ภาครัฐควรให้ความสำคัญกับการดูแลผู้ป่วยสูงอายุในขณะพักฟื้นที่ที่พักอาศัยเพิ่มขึ้นเพื่อให้ผู้สูงอายุและบุคคลในครอบครัวมีสุขภาวะในการดำรงชีวิตที่ดีขึ้น