การสร้างดัชนีความลาดเอียงของความไม่เสมอภาค (Slope Index of Inequalities) ในการใช้บริการรักษาพยาบาลภาครัฐของประชากรในพื้นที่เขตสุขภาพ

Abstract

สำหรับการวิเคราะห์ความไม่เสมอภาคในการใช้-ไม่ใช้บริการสุขภาพของประชากรในพื้นที่นั้น มาตรวัดที่แนะนำ คือ ดัชนีความลาดเอียงของความไม่เสมอภาค (slope index of inequalities) ซึ่งได้จากการหาความสัมพันธ์ของความแตกต่างระหว่างพื้นที่ของสัดส่วนผู้ใช้บริการกับสัดส่วนจำนวนประชากรในพื้นที่เมื่อเรียงลำดับตามการใช้บริการจากมากไปหาน้อย ในทางปฏิบัติ ตัวแปรแบบสองทาง เช่น ใช้บริการ-ไม่ใช้ ซึ่งเป็นข้อมูลรายบุคคลจากการสำรวจตัวอย่างจะถูกเปลี่ยนเป็นข้อมูลรวมของประชากรในระดับพื้นที่ในรูปของสัดส่วน เช่น จำนวนผู้ใช้บริการต่อประชากรทั้งหมด โดยคำนึงถึงน้ำหนักการสุ่มตัวอย่าง เมื่อคำนึงถึงความไม่แน่นอนในกลุ่มตัวอย่าง ดัชนีความลาดเอียงสามารถประมาณการด้วยวิธีทางสถิติโดยใช้สมการถดถอยเชิงเส้นตรง (linear regression) ในบทความนี้ ใช้ข้อมูลในระดับพื้นที่ 12 เขตสุขภาพ โดยไม่รวมกรุงเทพมหานคร จากการสำรวจอนามัยและสวัสดิการ พ.ศ. 2558 ดัชนีความลาดเอียงทำให้เห็นว่า สำหรับระบบหลักประกันสุขภาพแห่งชาติและระบบสวัสดิการรักษาพยาบาลข้าราชการ เขตสุขภาพมีความไม่เสมอภาคในการใช้บริการรักษาพยาบาลภาครัฐของประชากรในพื้นที่ ทั้งกรณีผู้ป่วยนอกและผู้ป่วยใน โดยระบบหลักประกันสุขภาพแห่งชาติมีความไม่เสมอภาคน้อยกว่าของระบบสวัสดิการรักษาพยาบาลข้าราชการ