บทคัดย่อ
สำหรับการวิเคราะห์ความไม่เสมอภาคในการใช้-ไม่ใช้บริการสุขภาพของประชากรในพื้นที่นั้น มาตรวัดที่แนะนำ คือ ดัชนีความลาดเอียงของความไม่เสมอภาค (slope index of inequalities) ซึ่งได้จากการหาความสัมพันธ์ของความแตกต่างระหว่างพื้นที่ของสัดส่วนผู้ใช้บริการกับสัดส่วนจำนวนประชากรในพื้นที่เมื่อเรียงลำดับตามการใช้บริการจากมากไปหาน้อย ในทางปฏิบัติ ตัวแปรแบบสองทาง เช่น ใช้บริการ-ไม่ใช้ ซึ่งเป็นข้อมูลรายบุคคลจากการสำรวจตัวอย่างจะถูกเปลี่ยนเป็นข้อมูลรวมของประชากรในระดับพื้นที่ในรูปของสัดส่วน เช่น จำนวนผู้ใช้บริการต่อประชากรทั้งหมด โดยคำนึงถึงน้ำหนักการสุ่มตัวอย่าง เมื่อคำนึงถึงความไม่แน่นอนในกลุ่มตัวอย่าง ดัชนีความลาดเอียงสามารถประมาณการด้วยวิธีทางสถิติโดยใช้สมการถดถอยเชิงเส้นตรง (linear regression) ในบทความนี้ ใช้ข้อมูลในระดับพื้นที่ 12 เขตสุขภาพ โดยไม่รวมกรุงเทพมหานคร จากการสำรวจอนามัยและสวัสดิการ พ.ศ. 2558 ดัชนีความลาดเอียงทำให้เห็นว่า สำหรับระบบหลักประกันสุขภาพแห่งชาติและระบบสวัสดิการรักษาพยาบาลข้าราชการ เขตสุขภาพมีความไม่เสมอภาคในการใช้บริการรักษาพยาบาลภาครัฐของประชากรในพื้นที่ ทั้งกรณีผู้ป่วยนอกและผู้ป่วยใน โดยระบบหลักประกันสุขภาพแห่งชาติมีความไม่เสมอภาคน้อยกว่าของระบบสวัสดิการรักษาพยาบาลข้าราชการ
บทคัดย่อ
For an analysis of an inequality in health service use across areas, a recommended measure is
slope index of inequalities (SII). The SII captures area variations in users of health services as associated
with total population in the areas ranked by a descending order by health service use. In practice, a
binary outcome, such as use vs. no use, measured at an individual level needs to be aggregated at
the area level in terms of proportion of populations who were the users. To account for uncertainty
due to sampling, the SII could be estimated statistically using linear regression analysis. This paper
used the data in 12 health regions, excluding Bangkok from Health and Welfare Survey in 2015, the SII
revealed statistically significant inequalities in the use of health services from public facilities for both
outpatients and inpatients across 12 regions. The Universal Coverage Scheme population showed a
lower extent of inequalities in health service use than Civil Servant Medical Benefit Scheme.
