ภาระและระบบการดูแลโรคหลอดเลือดส่วนปลาย ต่อเนื่องปีที่ 3

Abstract

จุดประสงค์: จากการศึกษาของกลุ่มวิจัยคณะแพทยศาสตร์มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ในอดีตพบว่า ผู้ป่วยเบาหวานที่เป็นโรคหลอดเลือดแดงที่ขาตีบตัน หรือโรคหลอดเลือดแดงส่วนปลาย (peripheral artery disease-PAD) มีโอกาสเสียชีวิตสูงมากถึง 56.5% ในระยะเวลา 3 ปี กลุ่มวิจัยจึงมีความประสงค์ค้นหาอุบัติการณ์และปัจจัยเสี่ยงในการติดตามผู้ป่วยกลุ่มนี้เพื่อพัฒนาการดูแลผู้ป่วยความเสี่ยงสูงเหล่านี้ ในการศึกษารายงานฉบับนี้เป็นรายงานผลการศึกษาปีที่ 3 (ติดตามผู้ป่วย 30 เดือน) ซึ่งมุ่งเน้นการแสดงอุบัติการณ์และปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดโรคหลอดเลือดรุนแรงและการเสียชีวิต (major adverse cardiovascular event-MACE) ซึ่งประกอบด้วยการเสียชีวิตและการเกิด myocardial infarction, stroke และภาวะหลอดเลือดแดงส่วนปลายที่แย่ลง รวมถึงการศึกษานี้จะได้ประเมินการดูแลปัจจัยเสี่ยงต่อโรคหลอดเลือดแข็ง (atherosclerosis) ซึ่งเป็นสาเหตุของ PAD ของผู้ป่วยในกลุ่มนี้ว่ามีการดูแลตามเกณฑ์มาตรฐานเพียงใด วิธีการศึกษา: ผู้ป่วยเบาหวานจำนวน 500 คน ที่เป็นโรค PAD จากโรงพยาบาลใน 3 จังหวัด โรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหม่ โรงพยาบาลลำพูนและโรงพยาบาลเชียงรายประชานุเคราะห์ ได้รับการติดตามตั้งแต่เดือนพฤษภาคม 2557- กุมภาพันธ์ 2560 เพื่อศึกษาอุบัติการณ์การ MACE โดยแสดงเป็นร้อยละและได้ศึกษาวิเคราะห์ปัจจัยเสี่ยงการเกิด MACE โดยใช้สถิติ Cox regression การศึกษานี้ได้ประเมินการรักษาในด้านอัตราการควบคุมปัจจัยเสี่ยงต่อโรคหลอดเลือดแข็ง ได้วิเคราะห์เทียบกับเป้าหมายที่แนะนำโดยเกณฑ์ของ American Heart Association (AHA) และราชวิทยาลัยอายุรแพทย์แห่งประเทศไทย โดยแสดงเป็นร้อยละ ผลการศึกษา: ได้ตรวจผู้ป่วยทั้งหมด 500 คนใน 3 โรงพยาบาล พบว่าอุบัติการณ์ของ MACE มีจำนวน 81 เหตุการณ์ (incidence rate 16.20, 95% confidence interval (CI) (13.10-19.70)) จากการติดตาม 30 เดือน โดยอุบัติการณ์ MACE นี้สัมพันธ์กับผู้ป่วยมีประวัติโรคไตวายเรื้อรัง (CKD) (Hazard ratio (HR) 2.09, 95% CI 1.24-3.52) ประวัติการเกิด myocardial infarction (HR 1.98, 95% CI 1.06-3.71) การที่ผู้ป่วยมีขาขาดเลือดอย่างรุนแรง (critical limb ischemia (CLI) ได้แก่ ผู้ป่วยมีอาการแผลเรื้อรังหรือ gangrene หรือมีประวัติเคยได้รับการรักษา PAD มาก่อน) (HR 2.50, 95%CI 1.53-4.08) ประวัติได้รับการผ่าตัด aortic surgery (HR 20.31, 95%CI 4.49-91.82) ประวัติได้รับการผ่าตัด carotid stenting (HR 9.20, 95%CI 1.13-74.71) ประวัติได้รับยา warfarin (HR 2.83, 95%CI 1.19-6.72) ส่วนในด้านการควบคุมปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดหลอดเลือดแข็งที่ 30 เดือนพบอัตราการควบคุมเกินครึ่งมีเพียง diastolic blood pressure (71.93%) กับการหยุดสูบบุหรี่ (92.26%) สรุป: อุบัติการณ์การเกิด MACE ในระยะเวลา 30 เดือน พบร้อยละ 16.20 โดย MACE จะเกิดบ่อยสัมพันธ์กับประวัติผู้ป่วยเป็นโรคไตวายเรื้อรัง (CKD) myocardial infarction การที่ผู้ป่วยที่มีประวัติ CLI หรือมีประวัติรับการรักษา PAD มาก่อน การมีประวัติรับการผ่าตัด aortic surgery และ carotid stenting มาก่อน รวมถึงการได้ยา warfarin แพทย์ควรใส่ใจในผู้ป่วยกลุ่มนี้ ในด้านการรักษาด้านการควบคุมปัจจัยเสี่ยงต่อหลอดเลือดแดงแข็งยังต้องการการพัฒนาอีกมาก