บทคัดย่อ
การใช้ยาสมเหตุผลเป็นเรื่องที่มีความสำคัญ ซึ่งจะส่งผลต่อการใช้ยาอย่างมีประสิทธิภาพและปลอดภัย ตลอดจนรวมถึงค่าใช้จ่ายของระบบสุขภาพในการจัดการดูแลผู้ป่วย เภสัชพันธุศาสตร์เป็นความรู้ที่นำข้อมูลทางพันธุกรรมมาใช้สำหรับการดูแลรักษาผู้ป่วย ซึ่งจะทำให้เกิดประสิทธิภาพสูงสุดในการใช้ยาบำบัดรักษาโรคหรือความเจ็บป่วย ขณะเดียวกันผู้ป่วยจะเกิดความปลอดภัยสูงสุด โดยผลลัพธ์ในระดับบุคคลจะสามารถเพิ่มคุณภาพชีวิตของผู้ป่วยได้อย่างเต็มที่และจะทำให้เกิดผลต่อผลลัพธ์ทางค่าใช้จ่ายอย่างคุ้มค่าในที่สุด สำหรับการตรวจตัวบ่งชี้ทางเภสัชพันธุศาสตร์มีบทบาทสำคัญในการตอบสนองหรือไม่ตอบสนองต่อประสิทธิภาพของยา อีกทั้งหลีกเลี่ยงอาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยาและการกำหนดขนาดการใช้ยาที่เหมาะสมในผู้ป่วยแต่ละราย ซึ่งเรื่องนี้เป็นเรื่องค่อนข้างใหม่สำหรับประเทศไทย อีกทั้งยังขาดแนวทางปฏิบัติและมาตรฐานที่ชัดเจนในการส่งตรวจ แปลผลและการนำไปใช้ประกอบการจัดการดูแลผู้ป่วยอย่างเป็นระบบ และทั่วถึง ดังนั้น โครงการวิจัย “เภสัชพันธุศาสตร์เพื่อการใช้ยาสมเหตุผลในประเทศไทย” โดยได้รับทุนสนับสนุนจากสถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข (สวรส.) จึงเป็นโครงการที่บูรณาการในการนำความรู้ทางเภสัชพันธุศาสตร์มาประยุกต์ใช้สำหรับการปฏิบัติงานที่เชื่อมโยงกับระบบการดูแลสุขภาพของผู้ป่วย โดยเป็นการวิจัยเพื่อสร้างองค์ความรู้พื้นฐานและนำไปสู่ในทางปฏิบัติงานของบุคลากรสาธารณสุข ซึ่งโครงการวิจัยนี้ประกอบด้วย 5 กิจกรรม ได้แก่ 1) การศึกษาความถี่ของการสั่งจ่ายยาที่มีข้อบ่งชี้ในการตรวจทางเภสัชพันธุศาสตร์ของผู้ป่วยที่รับการรักษาในโรงพยาบาลในประเทศไทย 2) การพัฒนาแนวปฏิบัติทางเภสัชกรรม และฐานข้อมูลที่เกี่ยวข้องเพื่อประกอบการตัดสินใจทางคลินิก 3) การศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างพหุสัณฐานและการกลายพันธุ์ที่สัมพันธ์กับการใช้ยาสมเหตุผล 4) การพัฒนาระบบเทคโนโลยีสารสนเทศเพื่อประกอบระบบการ Clinical Decision Support สำหรับข้อมูลทางเภสัชพันธุศาสตร์ และ 5) การศึกษาทางเศรษฐศาสตร์คลินิกเพื่อประเมินความคุ้มค่าในการใช้ข้อมูลเภสัชพันธุศาสตร์เพื่อประกอบการใช้ยาสมเหตุผลในบริบทของประเทศไทย ซึ่งผลการวิจัยดังกล่าวคาดว่าจะเป็นต้นแบบในประยุกต์ใช้ความรู้ทางเภสัชพันธุศาสตร์สำหรับการพัฒนาระบบสาธารณสุขเพื่อส่งเสริมการใช้ยาสมเหตุผล และควรจะมีการผลักดันในโรงพยาบาลให้มีระบบในการส่งตรวจเภสัชพันธุศาสตร์ และจัดการฝึกอบรมให้บุคลากรสาธารณสุขให้มีความรู้ความเข้าใจเพื่อรองรับกับแนวทางในทางปฏิบัติงานที่ได้พัฒนาขึ้น ซึ่งจะเป็นองค์ประกอบสำคัญหนึ่งในการใช้ยาสมเหตุผลในประเทศไทยต่อไป
