การพัฒนาตัวชี้วัดหลักกำลังคนด้านสุขภาพของประเทศไทย

Abstract

การศึกษานี้มีเป้าหมาย เพื่อพัฒนาข้อเสนอตัวชี้วัดหลักในเรื่องกำลังคนด้านสุขภาพของประเทศไทย โดยจะครอบคลุมถึงการจัดทำมาตรฐานข้อมูลและหน่วยงานที่เกี่ยวของในแต่ละตัวชี้วัดดังกล่าว และพัฒนาข้อเสนอความเป็นไปได้ในการพัฒนาระบบการเก็บข้อมูลของหน่วยงานต่างๆ ที่เกี่ยวข้อง โดยกระบวนการคัดเลือกตัวชี้วัดหลักกำลังคนด้านสุขภาพฯ มีการนำแต่ละมิติของการจัดการทรัพยากรมนุษย์มาประยุกต์และสนับสนุนการจัดการกำลังคนด้านสุขภาพ ทั้งจากภาคการศึกษาและภาคตลาดแรงงาน โดยกลวิธีการศึกษาประกอบด้วยกัน 3 ขั้นตอน ได้แก่ 1. การทบทวนสถานการณ์ด้านตัวชี้วัดกำลังคนฯ ทั้งระดับชาติและระดับสากล 2. การสัมภาษณ์เชิงลึกผู้ที่มีส่วนเกี่ยวข้องตั้งแต่ระดับนโยบาย ผู้เชี่ยวชาญ สภาวิชาชีพ หน่วยงานภายในและภายนอกกระทรวงสาธารณสุข เพื่อทราบมุมมองผู้ที่มีอำนาจในการตัดสินใจและปัจจัยสำคัญในการกำหนดตัวชี้วัดระดับนโยบายภายในหน่วยงาน และ 3.การขับเคลื่อนผ่านคณะกรรมการพัฒนาตัวชี้วัดหลักกำลังคนด้านสุขภาพของประเทศไทย เพื่อเป็นเวทีระดับผู้บริหารในการวางทิศทางและตัดสินใจในการขับเคลื่อนการพัฒนาตัวชี้วัดหลักกำลังคน ด้านสุขภาพเป็นไปในทิศทางที่เหมาะสม ชัดเจนและต่อเนื่อง ผลการศึกษาที่ได้จากการวิจัย พบว่าประเทศไทยควรมีทั้งหมด 17 ตัวชี้วัด สามารถแบ่งออกเป็น 4 กลุ่ม ดังนี้ กลุ่มที่ 1 กระบวนการการผลิตบุคลากร จำนวน 6 ตัวชี้วัด กลุ่มที่ 2 การขึ้นทะเบียนผู้ประกอบวิชาชีพ จำนวน 1 ตัวชี้วัด กลุ่มที่ 3 การเข้าสู่ตลาดแรงงาน จำนวน 9 ตัวชี้วัด ทั้งในเรื่องจำนวนการกระจาย การคงอยู่และการสูญเสีย และกลุ่มที่ 4 ต้นทุนการผลิตบุคลากรด้านสุขภาพ (Unit cost) การประเมินสถานะความพร้อมของข้อมูลที่เป็นองค์ประกอบของตัวชี้วัดในแต่ละตัว พบว่า มีตัวชี้วัดจำนวนทั้งสิ้น 5 ตัวที่มีความสมบูรณ์ของข้อมูลในการรายงานผลได้ทันที ซึ่งส่วนใหญ่เป็นตัวชี้วัดในระบบการผลิตและการสอบขึ้นทะเบียนเป็นผู้ประกอบวิชาชีพของแต่ละสภาวิชาชีพ ได้แก่ 1. จำนวนสถาบันและจำนวนการผลิตต่อปี 2. อัตรานักศึกษาที่จบการศึกษา 3. มีกลไกระดับประเทศในการรับรองคุณภาพสถาบันการศึกษาและสถาบันฝึกอบรมบุคลากรด้านสุขภาพ 4. มีระบบสำหรับการพัฒนาความรู้ต่อเนื่องของวิชาชีพ และ 5.ร้อยละของผู้สำเร็จการศึกษาวิชาชีพด้านสุขภาพที่สอบขึ้นทะเบียนผ่านในปีแรกหลังจบการศึกษา ในขณะที่ตัวชี้วัดอื่นๆ ยังมีความไม่สมบูรณ์ของข้อมูลที่บันทึกอยู่ในหน่วยงานต่างๆ ที่เกี่ยวข้อง อีกทั้งยังขาดระบบการเชื่อมโยงข้อมูลระหว่างหน่วยงานในการรายงานตัวชี้วัดต่างๆ ดังนั้น ทางคณะผู้วิจัยจึงมีข้อเสนอในเชิงการจัดกลไกการจัดการ 3 กลไก ดังนี้ กลไกที่ 1 การพัฒนาระบบฐานข้อมูลวิชาชีพ (Health workforce registry) กลไกที่ 2 การจัดทำระบบเชื่อมโยงข้อมูลหลักระหว่างหน่วยงาน (Data sharing platform) และกลไกที่ 3 การจัดทำการศึกษาวิจัยอย่างเป็นระบบ (Systematic research) เพื่อพัฒนาให้เกิดการนำข้อมูลไปใช้ให้เกิดประโยชน์และส่งผลให้การบริหารจัดการกำลังคนด้านสุขภาพของประเทศไทยมีประสิทธิภาพสูงสุด