บทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาต้นทุนการผลิตวิสัญญีพยาบาล ภาควิชาวิสัญญีวิทยา คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี ในปีการศึกษา 2566 โดยคำนวณต้นทุนรวมตลอดหลักสูตร และต้นทุนเฉลี่ยต่อผู้เข้ารับการฝึกอบรมต่อคนต่อปี การวิเคราะห์ใช้แนวทางการวิเคราะห์ต้นทุนตามกิจกรรม (activity-based costing: ABC) โดยอ้างอิงจากพจนานุกรมกิจกรรมของหลักสูตร ต้นทุนในการศึกษานี้จำแนกออกเป็น 2 ประเภท ได้แก่ 1) ต้นทุนค่าดำเนินการ (recurrent cost) และ 2) ต้นทุนค่าลงทุน (capital cost) กิจกรรมหลักที่เกี่ยวข้องกับการผลิตวิสัญญีพยาบาลแบ่งออกเป็น 5 ด้าน ได้แก่ การบริหารจัดการและพัฒนาหลักสูตร การจัดการเรียนการสอนภาคทฤษฎี การจัดการเรียนการสอนภาคปฏิบัติ การวัดและประเมินผล และการประเมินหลักสูตร ผลการศึกษาพบว่า ในปีการศึกษา 2566 มีนักศึกษาในหลักสูตรจำนวน 31 คน และมีบุคลากรที่เกี่ยวข้องรวม 39 คน ต้นทุนรวมตลอดปีการศึกษาเท่ากับ 2,580,119 บาท หรือเฉลี่ยเท่ากับ 83,230 บาทต่อคนต่อปี ขณะที่ค่าบำรุงการศึกษาที่ภาควิชาเรียกเก็บจากผู้เข้ารับการฝึกอบรมอยู่ที่ 50,000 บาทต่อคน ส่งผลให้ต้นทุนจริงต่อหัวสูงกว่ารายรับที่ได้รับ ผลการศึกษานี้สะท้อนให้เห็นถึงภาระด้านงบประมาณที่ภาควิชาต้องแบกรับ และแสดงให้เห็นความจำเป็นของการพิจารณาเพิ่มประสิทธิภาพในการบริหารจัดการงบประมาณของหลักสูตรให้เหมาะสมยิ่งขึ้น เพื่อสนับสนุนการพัฒนาบุคลากรวิสัญญีพยาบาลเฉพาะทาง และสอดคล้องกับแนวทางการพัฒนาระบบสาธารณสุขของประเทศ ข้อเสนอแนะเชิงนโยบาย ผลการศึกษานี้สามารถนำไปใช้เป็นข้อมูลประกอบการวางแผนด้านงบประมาณและการบริหารจัดการทรัพยากรของหลักสูตร เพื่อให้เกิดความคุ้มค่าและประสิทธิภาพ อีกทั้งยังสามารถใช้เป็นต้นแบบในการวิเคราะห์ต้นทุนของหลักสูตรวิชาชีพเฉพาะทางอื่น ๆ ต่อไปในอนาคต ข้อเสนอแนะ การศึกษานี้ได้แสดงวิธีการวิเคราะห์ต้นทุนโดยคำนวณต้นทุนกิจกรรมการผลิตวิสัญญีพยาบาล ผลการศึกษาจะสามารถนำไปใช้เป็นฐานในการคำนวณค่าบำรุงการศึกษาหลักสูตรการผลิตวิสัญญีพยาบาลและเป็นแนวทางในการวิเคราะห์ต้นทุนหลักสูตรทางการแพทย์ต่อไป ซึ่งจะก่อให้เกิดประโยชน์ต่อโรงพยาบาลรามาธิบดีและราชวิทยาลัยวิสัญญีแพทย์แห่งประเทศไทย
บทคัดย่อ
This study aimed to examine the actual costs in the production of nurse anesthetists at the
Department of Anesthesiology, Faculty of Medicine Ramathibodi Hospital, in the academic year 2023.
The analysis covered both the total cost of the whole curriculum and the average cost per trainee per
year. The study employed an activity-based costing (ABC) method, based on the activity dictionary
developed for the program. The costs were classified into two categories: (1) recurrent costs (labor,
materials, and utilities) and (2) capital costs (depreciation of equipment and facilities). The nurse
anesthetist training program consisted of five core activities: program administration and curriculum
development, theoretical instruction, clinical practice, student assessment, and program evaluation. In
the academic year 2023, the program enrolled 31 students and involved 39 faculty members and staff.
The total cost of the program was 2,580,119 Thai baht per year, or an average of 83,230 baht per trainee.
However, the tuition fee charged per trainee was 50,000 baht, indicating that the actual cost per head
exceeded the revenue received. The findings highlight the budgetary burden borne by the department
and emphasize the need to enhance cost management efficiency in order to sustainably support the
development of specialized anesthesia nursing. This aligns with the national healthcare development
strategy aimed at improving both quality and equity in the Thai healthcare system. Policy implication:
The results of this study can be utilized to support budget planning and resource management for the
nurse anesthetist training program, enhancing cost-effectiveness and operational efficiency. Furthermore,
the methodology and findings can serve as a model for cost analysis in other specialized medical
education programs in academic and training institutions.
