บทคัดย่อ
หลักการและเหตุผล: ระบบความก้าวหน้าในวิชาชีพกายภาพบำบัดในสถานพยาบาลภาครัฐยังมีข้อจำกัดด้านจำนวน อัตราตำแหน่งระดับสูง (ชำนาญการพิเศษขึ้นไป) และการกระจายตัวของอัตราเหล่านั้น ส่งผลกระทบต่อขวัญกำลังใจและการพัฒนาวิชาชีพ วัตถุประสงค์: เพื่อวิเคราะห์สถานการณ์และอุปสรรคของระบบความก้าวหน้า ศึกษาผลกระทบต่อการพัฒนาวิชาชีพและพัฒนาข้อเสนอแนะเชิงนโยบาย วิธีการศึกษา: การวิจัยแบบผสมผสาน เริ่มด้วยการวิจัยเชิงปริมาณเก็บข้อมูลด้วยแบบสอบถามออนไลน์จากการสุ่มนักกายภาพบำบัดแบบแบ่งชั้น 12 เขตสุขภาพ รวม 363 คน (โรงพยาบาลศูนย์ร้อยละ 20.1 โรงพยาบาลทั่วไปร้อยละ 34.4 และโรงพยาบาลชุมชนร้อยละ 45.5) วิเคราะห์ด้วยสถิติเชิงพรรณนา การทดสอบไคสแควร์ และสหสัมพันธ์ Spearman’s rank และการวิจัยเชิงคุณภาพสัมภาษณ์เชิงลึก จำนวน 40 คน ผลการศึกษา: กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่อยู่ในระดับปฏิบัติการ (ร้อยละ 76.6) และพบความแตกต่างของการกระจายระดับตำแหน่งตามระดับสถานพยาบาลอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p < 0.001) โรงพยาบาลชุมชนมีตำแหน่งระดับชำนาญการพิเศษขึ้นไปเพียงร้อยละ 1.8 เมื่อเทียบกับโรงพยาบาลศูนย์ที่มีถึงร้อยละ 12.3 สำหรับระดับแรงจูงใจในการพัฒนาตนเองเพื่อความก้าวหน้า พบมีความสัมพันธ์กับการรับรู้ขั้นตอนการเลื่อนระดับในแต่ละระดับ (rho = 0.1214, p = 0.0207) สัมพันธ์เชิงลบกับภาระงานประจำ (rho = −0.1141, p = 0.0297) และภาระครอบครัว (rho = −0.1645, p = 0.0017) ปัญหาหลักของระบบความก้าวหน้า ได้แก่ การจำกัดตำแหน่ง (ร้อยละ 94.7) และการกระจุกตัวในโรงพยาบาลขนาดใหญ่ (ร้อยละ 91.1) ข้อเสนอแนะ: ควรเพิ่มความชัดเจนของขั้นตอนการเลื่อนระดับควบคู่กับมาตรการสนับสนุนเชิงโครงสร้าง ลดข้อจำกัดด้านภาระงาน และควรเพิ่มการสร้างระบบสนับสนุนการทำผลงานในพื้นที่เพื่อเสริมแรงจูงใจ และลดความเหลื่อมล้ำของโอกาสความก้าวหน้าในวิชาชีพ
บทคัดย่อ
Background: The career advancement system for physical therapists in public health facilities is
currently constrained by the limited positions of senior professional levels and unequal distribution. Such
structural limitations have resulted in reduced motivation and restricted professional development.
Objectives: To analyze current situations and barriers in the career advancement system, to study
impacts on professional development, and to develop policy recommendations.
Methods: A mixed-methods study first collected quantitative data from 363 physical therapists
through stratified random sampling; and qualitative data from 40 in-depth interviews. Data were analyzed
using descriptive statistics, significant difference and Spearman’s rank correlation tests.
Results: Imbalance in position distribution was found, with community hospitals having only 1.8%
of senior specialist positions compared to 12.3% in tertiary hospitals (p < 0.001). Main problems included limited positions (94.7%) and concentration in large hospitals (91.1%). Personal factors were significantly associated with motivation for self-development toward career advancement. Routine workload
showed a negative correlation with motivation (rho = –0.1141, p < 0.05), and family responsibilities
demonstrated a negative correlation as well (rho = –0.1645, p < 0.01).
Conclusions: The current system creates inequity and impacts professional development. Recommendations include restructuring position distribution, developing context-appropriate evaluation
criteria, and creating alternative career pathways.
