ผลการประเมินระดับน้ำตาลของผู้ป่วยโรคเบาหวาน ระหว่างโรงพยาบาลหนองวัวซอกับศูนย์แพทย์ชุมชนโนนหวาย อำเภอหนองวัวซอ จังหวัดอุดรธานี

Abstract

การศึกษาเชิงเปรียบเทียบเพื่อประเมินผลระดับน้ำตาลในเลือด ตัวแปรทางเวชกรรมอื่นๆ และความรู้การปฏิบัติและความพึงพอใจของผู้ป่วยเบาหวาน โดยเก็บข้อมูลจากแบบสอบถามที่ผ่านการทดสอบความตรงโดยผู้เชี่ยวชาญ 5 ท่าน และปรับปรุงนำมาใช้กับกลุ่มผู้ป่วยเบาหวานที่โรงพยาบาลหนองวัวซอ และศูนย์แพทย์ชุมชนโนนหวาย อำเภอหนองวัวซอ จังหวัดอุดรธานี แห่งละ 271 คน ที่ได้จากการสุ่มตัวอย่างอย่างง่ายตามเงื่อนไขที่กำหนด ในช่วงเดือนมีนาคม-พฤษภาคม พ.ศ. 2551 ข้อมูลที่ได้นำมาวิเคราะห์สถิติเชิงพรรณนาเป็นจำนวนและค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย ค่าเบี่ยงเบนมาตรฐาน ค่ามัธยฐาน ค่าต่ำสุดและค่าสูงสุด และวิเคราะห์เปรียบเทียบความแตกต่างระหว่างความรู้ การปฏิบัติตัว ความพึงพอใจของผู้ป่วยเบาหวานและผลการควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดและอื่นๆ โดยใช้สถิติการทดสอบที นำเสนอพร้อมค่า Degree of Freedom และค่าพี ที่ระดับนัยสำคัญ 0.05 กลุ่มตัวอย่างเป็นหญิงร้อยละ 70.1 อายุ 20-86 ปี อายุมัธยฐาน 58 ปี อยู่ในช่วงอายุ 51-60 ปี ร้อยละ 74.2 มีสถานภาพสมรสคู่ร้อยละ 71.2 จบการศึกษาระดับประถมศึกษา ร้อยละ 97 มีสถานะครอบครัวปานกลาง ระยะเวลาการป่วยเป็นโรคเบาหวานเฉลี่ย 3.5 ปี และค่าเบี่ยงเบนมาตรฐาน 2.2 ปี เมื่อเปรียบเทียบลักษณะทั่วไปของกลุ่มตัวอย่างไม่แตกต่างกัน ระดับน้ำตาลและข้อมูลอื่นๆ ของผู้ป่วยเบาหวานจำแนกรายตัวชี้วัด พบว่าผู้ป่วยเบาหวานที่มารับบริการที่ศูนย์แพทย์โนนหวาย มีค่าเฉลี่ยระดับน้ำตาลในเลือดขณะงดอาหารและระดับอัลบูมินในปัสสาวะต่ำกว่าผู้ป่วยที่รับบริการที่คลินิกแบบรวดเดียวจบของโรงพยาบาลหนองวัวซออย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (ค่าพี =0.003 และ 0.05 ตามลำดับ) สำหรับระดับฮีโมโกลบินเอวันซี โฆเรสเตอรอลและไตรกลีย์เศอไรด์ในเลือด และค่าดัชนีมวลกายไม่แตกต่างกันทั้งสองกลุ่ม ในภาพรวมของความรู้ พบว่าในกลุ่มผู้ป่วยเบาหวานที่มารับบริการที่คลินิกแบบรวดเดียวจบของโรงพยาบาลหนองวัวซอ มีค่าเฉลี่ยรวมทุกประเด็นเท่ากับ 23 และค่าเบี่ยงเบนมาตรฐานเท่ากับ 3.4 ซึ่งต่ำกว่ากลุ่มผู้ป่วยที่ศูนย์แพทย์โนนหวายที่มีค่าเฉลี่ยรวมทุกประเด็นเท่ากับ 24.2 และค่าเบี่ยงเบนมาตรฐาน 4.0 อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (ค่าพี < 0.0001) ในภาพรวมของการปฏิบัติตัวพบว่าผู้ป่วยเบาหวานที่มารับบริการที่โรงพยาบาลหนองวัวซอมีค่าเฉลี่ยรวมทุกประเด็นเท่ากับ 18.8 และค่าเบี่ยงเบนมาตรฐาน 3.3 ซึ่งต่ำกว่ากลุ่มผู้ป่วยที่ศูนย์แพทย์โนนหวายที่มีค่าเฉลี่ยรวมทุกประเด็นเท่ากับ 19.1 และค่าเบี่ยงเบนมาตรฐาน 3.0 อย่างไม่มีนัยสำคัญทางสถิติ (ค่าพี = 0.32 ) และความพึงพอใจในภาพรวมของผู้ป่วยเบาหวานที่มารับบริการที่โรงพยาบาลหนองวัวซอ มีค่าเฉลี่ยรวมทุกประเด็นเท่ากับ 23.9 และค่าเบี่ยงเบนมาตรฐาน 2.4 ซึ่งต่ำกว่ากลุ่มผู้ป่วยที่ศูนย์แพทย์โนนหวาย ที่มีค่าเฉลี่ยรวมทุกประเด็นเท่ากับ 24.3 และค่าเบี่ยงเบนมาตรฐาน 2.3 อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (ค่าพี = 0.05) จากผลการรักษาผู้ป่วยเบาหวานที่ศูนย์แพทย์โนนหวายมีแนวโน้มที่ดีกว่าโรงพยาบาลหนองวัวซอ จึงควรพิจารณาปรับเปลี่ยนแนวทางการดูแลรักษาเบาหวานในระดับปฐมภูมิตามที่ค้นพบในการศึกษานี้ อย่างไรก็ตาม ความแตกต่างที่พบอาจจะมีปัจจัยอื่นๆ เข้ามาเกี่ยวข้องด้วย เช่น ทีมบริการ ความสนิทสนมคุ้นเคย และความสะดวกสบายของการบริการ เนื่องจากลักษณะการศึกษานี้ไม่ใช่การวิจัยเชิงทดลองแบบมีกลุ่มศึกษาและกลุ่มควบคุม จึงควรมีการศึกษาวิจัยเชิงทดลองต่อไป