บทคัดย่อ
แนวคิด “สุขภาพหนึ่งเดียว” (One Health) เป็นแนวคิดที่มีเป้าหมายสำคัญในการเสริมสร้างการปฏิบัติงานร่วมกันระหว่างสหสาขาวิชาของทุกภาคส่วนและทุกระดับเพื่อนำไปสู่การมีสุขภาพที่ดีแบบองค์รวม โดยตระหนักถึงความสัมพันธ์ระหว่างสุขภาพคน สัตว์และสิ่งแวดล้อมที่มีความเกี่ยวข้องเชื่อมโยงเป็นหนึ่งเดียวกัน การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อเรียบเรียงและทำความเข้าใจถึงวิวัฒนาการของแนวคิด “สุขภาพหนึ่งเดียว” ในประเทศไทยโดยวิธีการทบทวนเอกสาร การสังเกตและการสัมภาษณ์เชิงลึก ผลการศึกษาพบว่าประเทศไทยมีความร่วมมือในการป้องกันและควบคุมโรคระหว่างสาธารณสุขและปศุสัตว์มาอย่างยาวนาน ซึ่งเป็นรากฐานในการขยายความร่วมมือระหว่างสหสาขาวิชาในการรับมือกับการระบาดของโรคไข้หวัดนกในปีพ.ศ.2547-2549 จนกระทั่งมีการรับเอาแนวคิด “One Health” และบัญญัติคำในภาษาไทยว่า “สุขภาพหนึ่งเดียว” ซึ่งบรรจุเข้าสู่แผนยุทธศาสตร์เตรียมความพร้อม ป้องกันและแก้ปัญหาโรคติดต่ออุบัติใหม่แห่งชาติ(พ.ศ.2556-2559)ในปีพ.ศ.2555 อย่างไรก็ตาม ในปัจจุบันการรับรู้แนวคิด “สุขภาพหนึ่งเดียว” ยังจำกัดอยู่ในเฉพาะหน่วยงานที่เกี่ยวข้องกับสุขภาพและการป้องกันควบคุมโรค อีกทั้งผู้ที่รับรู้ยังมีความเข้าใจความหมายและขอบเขตของแนวคิดที่แตกต่างกัน รวมทั้งยังขาดตัวอย่างที่เป็นรูปธรรม ผลการศึกษานี้นำไปสู่ข้อเสนอแนะให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องทำการปรับปรุงและกำหนดกลยุทธ์ในการถ่ายทอดแนวคิด “สุขภาพหนึ่งเดียว” ที่ถูกต้องให้กับผู้ที่เกี่ยวข้อง ประยุกต์และแปรแนวคิด “สุขภาพหนึ่งเดียว” ไปสู่การปฏิบัติอย่างเป็นรูปธรรมและเกิดประโยชน์สูงสุดอย่างยั่งยืน
บทคัดย่อ
In Thailand, the “One Health” concept emerged with the goal of strengthening the multidisciplinary
collaborations among all sectors at all levels, subsequently leading to a holistic health by recognizing the
close relationships between human health, animal health and environment health. This study aimed to
compile and understand the evolution of “One Health” in Thailand. The methods included document
review, observation, and in-depth interviews of key informants. The study found that the public health and livestock health sectors have been cooperated for over 20 years in order to prevent and to control
zoonotic diseases. It was later expanded to be a multidisciplinary collaboration to contain the H5N1 Avian
Influenza outbreak in 2004-2006. The “One Health” concept has been adopted as a key component of
national health policy, in particular in the National Strategic Plan for Emerging Infectious Diseases (2013-
2016) in 2012. However, the current recognition of “One Health” is still mainly limited to health related
sectors, with variation in interpretations of the definitions and scope of “One Health” which is based on
organization and/or individual own interest, and lack of a variety of examples for implementation. This
study recommends that “One Health” concept should be promoted to other related non-health sectors
including the general public in order to gain mutual understanding of the concept. In addition, the One
Health concept should be implemented where different agencies work together to achieve its objectives in
a sustainable way.
